2009

Onderzoek naar de invloed van sex hormonen op de cortisol response na ontwaken en sociale stress betreft meestal volwassenen en onderzoek naar deze effecten in de adolescentie is schaars. In de huidige studie zijn de effecten van geslacht, menstruele fase en gebruik van oral anticonceptie op de cortisol response van een grote groep adolescenten bestudeerd. Deze data komt van de TRAILS (TRacking Adolescents’ Individual Lives Survey) studie, die prospectief een grote populatie Nederlandse adolescenten gedurende hun ontwikkeling volgt. De huidige studie betreft 644 adolescenten (15-17 jaar, 54.7% jongens) die mee hebben gedaan aan een experimentele sessie bestaande uit verschillende uitdagende taken. Een van deze taken was een prestatie gerichte sociale stress taak (geven van een presentatie en een moeilijke hoofdreken taak). Cortisol was bepaald met door middel van speeksel monsters, genomen na ontwaken en tijdens de experimentele sessie. We hebben geen significanten effecten van gender en fase op de ontwaak respons gevonden. Maar, meisjes die de pil gebruikten vertoonden een afgestompte cortisol reactie. De cortisol respons tijdens de sociale stress was verschillend voor jongens en meisjes die niet aan de pil waren én voor meisjes die wel en niet aan de pil waren. Onverwachts bleek dat meisjes die aan de pil waren helemaal geen respons vertoonden, maar juist tijdens de stress taak afnemende cortisol waarden lieten zien. We vonden geen effect van menstruele fase op de cortisol respons tijdens sociale stress.
De afwezigheid van een geslachtsverschil in de cortisol response na ontwaken is consistent met eerdere studies in volwassenen. Onze resultaten suggereren dat adolescente meisjes die de pil gebruiken een lichtelijk afgestomte reponse hebben na ontwaken in vergelijking met jongens en meisjes die niet aan de pil zijn. De geslachtsverschillen tijdens de sociale stress taak zijn ook vergelijkbaar zoals beschreven in volwassenen populaties; sterkere reacties in mannen dan in vrouwen. Maar, waar eerder werk in volwassenen een afgestompte response vonden in vrouwen die de pil gebruikten in vergelijking met mannen en vrouwen die niet aan de pil zijn, vonden wij dat adolescente meisjese die de pil gebruiken helemaal geen reactie vertoonden tijdens de social stress taak. Helaas konden we het effect van het soort pil niet bestuderen omdat in onze groep maar weinig meisjes een pil gebruikten die alleen op progesteron was gebaseerd.